مجله روزهای زندگی نشریه خانوادگی
شاید این مطالب برایتان مفید باشد
اختصاصی مجله روزهای زندگی– رفتار درست با کودک خبرچین – خانم جوانی به همراه پسر شش ساله‌اش امیرعلی وارد اتاق مشاوره شد. پس از سلام و احوال‌پرسی صمیمی با مادر و پسر، ظرف شکلات را جلوی امیرعلی گرفتم و از او خواستم هر تعداد که دوست دارد بردارد. امیرعلی دستش را باز کرد و خواست که یک مشت پر شکلات بردارد که وقتی با تذکر مادرش مواجه شد، از او اجازه گرفت که چهارتا شکلات به تعداد اعضای خانواده‌اش بردارد. سپس با همکارم به اتاق بازی رفت تا برایم نقاشی خانواده بکشد. بعد از این‌که امیرعلی از اتاق خارج شد از مادر خواستم علت مراجعه خود را بازگو کند.
متاسفانه امیرعلی یک اخلاق بسیار بد دارد و آن این است که خیلی فضول است و نمی‌دانم با او چه‌کار کنم. نمی‌دانم چگونه رفتار کنم که باعث لجبازی‌اش نشود.
لطفا دقیقا به من بگویید که امیرعلی در مسایل مختلف کنجکاو است یا خبرچینی می‌کند؟ چون بین کنجکاوی و فضولی که شما فرمودید به اندازه یک تار مو فاصله است.
خیر، متاسفانه کنجکاو نیست. بسیار خبرچین است. برای مثال، وقتی پدرش از سرکار برمی‌گردد خانه تمام اتفاقات را با جزئیات برای او تعریف می‌کند. ما و خانواده همسرم در یک آپارتمان زندگی می‌کنیم و متاسفانه امیرعلی وقتی به خانه آنها می‌رود تمام مسایل خصوصی خانوادگی را برایشان بازگو می‌کند.
متوجه شدم. شما چه اقدامی کرده‌اید و این‌که گفتید مسایل خصوصی خانوادگی را مطرح می‌کند. آیا امیرعلی از تمام تصمیم‌ها و برنامه‌های خصوصی که بین شما و همسرتان وجود دارد، باخبر است و جلوی او بازگو می‌کنید یا بین خود و فرزندتان حریم و چهارچوب دارید؟
چندین بار به خاطر این موضوع من و همسرم خیلی بد امیرعلی را تنبیه کردیم و این کار باعث لجبازی بیش از اندازه او شده است. در ابتدا من و همسرم رعایت نمی‌کردیم و جلوی امیرعلی درباره برنامه‌ها و مسایل خصوصی زندگیمان صحبت می‌کردیم، ولی بعدها که دیدیم ما هر تصمیمی می‌گیریم قبل از انجام آن، همه از طریق امیرعلی مطلع می‌شوند یا موضوعات زندگی خصوصی ما را بازگو می‌کند، تصمیم گرفتیم جلوی او حرفی نزنیم.
دقیقا از چه سنی این کار را انجام می‌دهد؟
از زمانی که خواهر کوچکش به دنیا آمده، یعنی حدود یک سال است.
– بچه‌ها به دلایل مختلفی خبرچینی می‌کنند. بیشتر آنها نمی‌دانند این کار اشتباه است و نباید تکرار کنند و معمولا انگیزه‌های متفاوت بچگانه دارند، مثلا برخی از انگیزه‌های کودکان برای خبرچینی کردن عبارتند از: ناراحت و عصبی شدن از کسی مثل خواهر، برادر، مادر، پدر و … یا حس حسادت به برادر یا خواهر یا یکی از دوستان خود که والدین باید با توجه به انگیزه کودک رفتار مناسبی از خود نشان دهند.
– درباره این‌که در چه مواردی می‌توان با دیگران صحبت کرد و در چه مواردی نمی‌توان، با کودک خود گفت‌وگو کنید.
– نقش بازی کنید تا کودک از جایگاه خود درک کند که پخش چه خبرهایی درست است و پخش چه خبرهایی اشتباه.
– اگر موضوعی که کودک در جمع مطرح می‌کند کم‌اهمیت یا بی‌اهمیت است، مثلا می‌گوید شام چه خورده‌ایم، هیچ واکنشی نشان ندهید.
– وقتی کودک رازهای خانواده را مطرح می‌کند واکنش شدید نشان ندهید، بلکه او را از جمع بیرون ببرید و او را از نظر خودتان مطلع کنید؛ مثلا بگویید: «من خیلی ناراحت می‌شم وقتی مسایل خصوصی زندگی ما جلوی بقیه مطرح می‌شه.» یا همان موقع چند ثانیه جدی به او نگاه کنید بدون این‌که حرفی بزنید. هرگز از روش‌های نصیحت، عصبانیت، تهدید، تنبیه و … به‌ویژه در حضور جمع استفاده نکنید.
– سوالاتی مانند: «چرا شب می‌شه؟»، «چرا آدم‌ها دو پا دارن؟» و غیره، طبیعی و بی‌اشکال هستند. اما سوالاتی مانند: «چه کسی زنگ زد؟»، «با کی حرف می‌زدی؟»، «بابا کجا رفت؟» مرز میان کنجکاوی و فضولی هستند.
– دقت کنید و ببینید این سوالات از چه نوعی هستند. خیلی وقت‌ها این سوالات ریشه در اضطراب دارند. مثلا او نگران جدایی از شما یا سلامتی شماست که با جواب‌های کلی و اطمینان دادن به کودک و این‌که همه‌چیز خوب است، حل خواهد شد.
– فضولی کودک را نادیده نگیرید. دقت کنید که چه زمان‌هایی بیشتر فضولی می‌کند و به دنبال دلیل این کار او در شرایط محیط و زندگی خود باشید.
– برای او مشخص کنید که هنگام صحبت بزرگ‌ترها نباید میان حرف‌شان بپرد و باید ساکت باشد.
– برای ورود به اتاقی که در آن بسته است باید در بزند و اجازه بگیرد و به موبایل و وسایل شخصی دیگران دست نزند. به کودک‌تان هشدار دهید که نباید این قوانین را زیر پا بگذارد.
– وقتی کودک در حال خبرچینی کردن است توجه او را به چیزهای دیگر جلب کنید.
– در مورد خبرچینی با او صحبت کنید و به او بیاموزید که از روش‌های دیگر برای جلب توجه و افزایش محبوبیت خود نزد دیگران استفاده کند.
مادر امیرعلی با خوشحالی جلسه را ترک کرد و قرار شد برای آموزش روش‌های فرزندپروری چند جلسه مراجعه کند.
نویسند‌‌ه: آرزو آزاد
روان‌شناس کودک و نوجوان
